Autor: Nebojša Jovanović
Strana: 124
► Ostali detalji

Portret jednog kralja – Milan Obrenović IV (1854–1901) Nebojše Jovanovića dvostruki je doprinos našoj istoriografiji – ne samo zato što predstavlja prvu naučnu biografiju prvog srpskog novovekovnog kralja već i zato što donosi nove, do sada nepoznate podatke iz Memoara kralja Milana, objavljenih u Cirihu, na nemačkom jeziku 1902, koji su tek nedavno prevedeni i objavljeni kod nas (priređivač je upravo Nebojša Jovanović).

Autor prati buran privatni život Milana Obrenovića, kao i njegovo političko i vojno delovanje. Koristeći relevantne izvore, postupno i sistematično iznosi i najsitnije pojedinosti iz života ovog vladara, osvetljavajući i njegove odnose sa najbližim članovima porodice i ličnostima iz političkog i javnog života Srbije i Evrope tog vremena. Posebna pažnja posvećuje se političkom delovanju i uspesima ovog „vladarskog meteora“, kome „niko nije bio nalik među savremenim evropskim monarsima ni u privatnom ni u javnom životu“.

Nebojša Jovanović istakao je da je „sud istoričara o našem prvom kralju posle Kosova uglavnom bio nepovoljan. Osuđivali su ga zbog raspusnog i trošadžijskog života, ishitrenih vladarskih poteza, ukidanja i nepoštovanja ustava, rata sa Bugarskom i sa radikalima, Tajne konvencije sa Austrijom, razvoda i mnogo čega drugog“.

Kada je odlazio, ostavio je iza sebe nezavisnu državu, uzdignutu u dostojanstvo kraljevine, proširenu na jugu za četiri okruga (Niški, Pirotski, Toplički i Vranjski), parlamentarnu monarhiju sa jednim od najdemokratskijih ustava u tadašnjoj Evropi (Ustav iz 1888. godine), niz modernih zakona, modernu i dobro naoružanu stajaću vojsku, čvrstu monetu (dinar), Narodnu banku (1884), železničke pruge povezane od Beograda (i Zemuna) na severu sa austrougarskim prugama i na jugu i jugoistoku sa solunskom i carigradskom železnicom (1884), privredni uzlet, prestonicu koja se (kao i sve varoši u Srbiji) – s novim, evropskim zdanjima – oslobađala poslednjih ostataka orijentalnog ruha, ukratko – ostavljao je iza sebe jednu novu, ali već uglednu evropsku državu“.

Posebno je zanimljivo poglavlje Memoari: autorstvo i pseudoautorstvo (biografska rasprava), u kome autor detaljno upoznaje čitaoca sa sadržajem Memoara, pokušavajući da rekonstruiše njihov nastanak i prilaže svojevrsnu istoriografsku raspravu o njihovom (pseudo)autorstvu.