Knjige▹Biznis i finansije▹Marketing
Odnosi s javnošću ili žongliranje informacijama
1. Definisanje istorije je definisanje PR-a
Većina tekstova koji govore o poreklu Odnosa s javnostima na najjednostavniji način ga upoređuju s komunikacijom kojom se utiče na stavove ili postupke ljudi. U tom smislu se spominje nalaz arheologa koji su pronašli ploču na području Iraka koja datira iz 1800. godine p. n. e. Na ploči se nalaze uputstva o setvi, navodnjavanju, teranju miševa i žetvi – nešto slično uputstvima koja Ministarstvo poljoprivrede SAD i danas deli farmerima. U meri u kojoj je kod odnosa s javnostima reč o nameri da se utiče na druge, navode se opisi kraljevih špijuna u drevnoj Indiji, koji su pored špijuniranja imali i specijalan zadatak da drže kralja u kontaktu s podanicima time što su širili hvalospeve o njemu, kao i glasine koje su išle u njegovu korist.
Mada nisu koristili izraz javno mnjenje, i grčki teoretičari su ukazivali na važnost volje naroda (javnosti), a sličnost sa modernim koncepcijama Odnosa s javnostima mnogi pronalaze u određenim izrazima i idejama, kako u političkom rečniku starih Rimljana, tako i u zapisima iz srednjovekovnog doba. Stari Rimljani su upotrebljavali čuveni izraz: „Vox populi, vox Dei” (glas naroda je glas Boga), izraz za koji Makijaveli u svom delu „Discoursi” navodi da se s razlogom koristi jer narod mora biti „ili tetošen ili uništen”.
Opis funkcije lorda kancelara u staroj Engleskoj glasi „čuvar kraljeve savesti”, što znači „uloga treće strane koja će posredovati u komunikaciji kralja s narodom”, s tim da je isto važilo i za crkvu, kao i za trgovce i zanatlije. U tom smislu je u 17. veku prvi put i upotrebljena reč propaganda kada je Katolička crkva ustanovila „Congregatio de Propaganda Fide”,odnosno „Zajednicu za propagiranje vere”. Nažalost, ta reč će 20-ih godina prošlog veka dobiti negativne konotacije. Drugi izraz važan za razumevanje Odnosa s javnostima – „javno mnjenje” – prvi put se javlja u 18. veku, a smatra se da je francuski filozof Ruso generalno zaslužan za njegovo prvo korišćenje (1744.).
U krajnjem slučaju komunikaciju kojom se utiče na stavove ili postupke ljudi možemo da pronađemo u svakom društvu, tačnije gde god ima znakova civilizovanog društva i neki nivo demokratskog ponašanja i diskusije. To je prisutno od davnina do danas ili gde postoji trojstvo: jedan koji vlada (vladar), drugi koji posreduje (PR) i treći koji bi mogao reprezentovati javnosti. Zato ako Odnose s javnostima posmatramo kroz retoriku (a mnogi ih doživljavaju tako), onda ćemo početke naći u tekstovima grčkih filozofa. Ali ako Odnose s javnostima smatramo dvosmernom komunikacijom, onda je njihov početak 1906. godine jer je tada bila Ajvi Lijeva deklaracija (mada i nju smatraju PR potezom). Zatim tu je i problem porekla. Ako ga vežemo za istoriju SAD naići ćemo na zamerke evropskih istoričara PR-a, na primer nemačkih (o tome više kasnije), a u nekim tekstovima PR veštinom se nazivaju aktivnosti Tomasa Mora u Ujedinjenom Kraljevstvu. Nikakvo čudo, jer ne samo da su mnogi teoretičari spremni da smeste PR u kontekst svakog vremena, nego su i mnogi autori, u nameri da objasne intencionalne komunikacione aktivnosti u bilo kojem vremenu, spremni da ih obeleže tom popularnom, jednostavnom skraćenicom – PR! Svestan zbrke oko porekla Katlip rešava obeležavanje „zvaničnog” nastanka PR-a:
„Pokušaji komunikacije i borba sa silama javnog mnjenja javljaju se još u pradavno doba; tek su sredstva, stepen specijalizacije, opseg znanja i intenzitet delovanja relativno novijeg datuma.“
Ovom konstatacijom Katlip zaobilazi pitanje porekla Odnosa s javnostima opisujući ih tek kao „komunikaciju” i „borbu sa silama javnog mnjenja”. Time takođe ostavlja otvoreno polje za tumačenje karaktera PR-a kao komunikacione aktivnosti za koju mnogima ni dan danas nije jasno da li je pozitivna ili negativna (ako postoji ijedan posao koji je legalan, a po svojoj prirodi negativan). No, ako želimo da definišemo početak istorije PR-a, primetićemo da ga neki smeštaju milenijumima unazad govoreći da PR nije ništa novo. Zbog toga se neki pri definisanju PR-a pozivaju na grčke tekstove, a neki pronalaze početke PR-a u Evropi, iako većina autora, kada se govori o istoriji PR-a, ima na umu prvenstveno događaje iz američke istorije, što i ne iznenađuje jer su Amerikanci proizveli najveći broj knjiga o PR-u. Drugi, koji su pod njihovim uticajem, govoreći o istoriji PR-a obavezno uključuju kratki pregled istorije PR-a u SAD-u, fokusirajući se uglavnom na uloge ključnih kompanija i osoba kao što su Ajvi Li, P.T. Barnum i Edvard Bernejz, posebno pri definisanju prakse i tehnika PR-a. Koliki je uticaj govori i podatak da 1996. godine knjigu o evropskim Odnosima s javnostima nisu napisali ni Evropljani ni stranci koji su duže živeli u Evropi, nego Hazlton i Krakberg (naslov: „International Public Relations”). Tek su 2004. godine Van Ruler i Verčič uspeli da izdaju „Public Relations and Communication Management in Europe: A Nation by Nation Introduction to Public Relations Theory and Practice” („Odnosi s javnostima i komunikacijski menadžment u Evropi: Uvod u teoriju i praksu odnosa s javnostima nacija po nacija”) posle napora ulaganog od 1998. godine, kada je započeo „EBOK” projekat i „The Public Relations in Europe” projekat.
Ali, kada je reč o činjenicama koje govore o Odnosima s javnostima u Evropi, Bentele i Siska navode Krup kao prvu kompaniju s odeljenjem posvećenom odnosima s štampom uspostavljenim 1870 godine. Štaviše, Holanđani tvrde da imaju najstarije profesionalno udruženje na svetu uspostavljeno 1946 godine. Uticaj američke literature niko ne osporava ali primeri koji su navedeni nisu zanemarivi. Da ne bismo ostali „dužni”, na kraju prvog dela knjige u Addendumu donosimo uvid u stanje PR-a u Ujedinjenom Kraljevstvu, Nemačkoj i BiH. Ono što nam se iz svega pomenutog nameće je činjenica da, kao što se istorija Odnosa s javnostima ne može svesti na to da je ponikla iz agencija za štampu, isto tako ne može sa sigurnošću da se tvrdi da počinje u SAD. Dosezi PR u drugim zemljama mogu da se pronađu i u drugoj literaturi, a oni koje ova tema interesuje više mogu da pronađu u knjizi „The Global Public Relations Handbook”.
PR praksa u drugim državama je oblikovana i u vezi sa zračenjem koje ih je prouzrokovalo. Zato ovo poglavlje ne treba tretirati kao definitivnu istoriju ove profesije, najpre zbog pitanja porekla i samim tim definisanja PR-a, nego i kao studije PR-a u SAD-u, zato što je tu PR dosegao najprepoznatljiviji stepen sofisticiranosti i profesionalizma.
SADRŽAJ
Predgovor izdanju na srpskom jeziku 9
Uvod – Odnosi s javnostima ili Odnosi s javnošću? 11
I Istorija Odnosa s javnostima
1 Definisanje istorije je definisanje PR-a 15
2 Da li utvrđivati početke ili ne? 18
3 Istorija PR-a u SAD ili uticaj PR-a na istoriju SAD 20
4 Počeci PR-a u SAD: U atmosferi neprijateljstva i promene 24
5 Pre revolucije 26
6 Nezavisnost 26
7 Politika i promene 28
8 Procvat agencija za štampu, promocije i oglašavanja u 19. veku 30
9 Procvat agencija za štampu, promocije i oglašavanja u 19. veku 30
10 P. T. Barnum – rađanje Pres agencije 31
11 Promoteri železničke pruge 33
12 Barlingtonova kampanja naseljavanja 36
13 Poslovne prakse 37
14 Postavljanje scene za PR 40
15 „Neka je prokleta javnost!” 42
16 Makreikeri (Raskrinkavači) 43
17 Prelomne godine prelaza u novi vek 46
18 Teodor N. Veil – jedan od retkih koji su bili dalekovidi 47
19 Westinghouse Electrics otvara prvo PR odeljenje 49
20 Rokfelerovi 51
21 Političke kampanje 52
22 Promena prouzrokovana atentatom – progresivizam 54
23 Put ka zrelosti 55
II Prva preduzeća za odnose s javnostima i najznačajnije ličnosti
Uvod 60
1 Kancelarija za publicitet (The Publicity Bureau) 61
2 Smit i Volmer 66
3 Parker & Lee 68
4 Hamilton Wright Organization, Inc 69
5 Pendlerton Dudley and Associates 71
6 Thomas R. Shipp and Co 72
7 Ajvi Ledbeter Li – rad sa Parkerom i Pensilvanijskom železnicom 73
8 Rokfeler i masakr u Ladlovu 78
9 Lijeve ostale aktivnosti 82
10 Prvi svetski rat (1917.–1919. godina) i procvat dvadesetih 89
11 Edvard. L. Bernejz 90
12 Bernejz donosi u SAD revolucionarne teorije svog ujaka Sigmunda 94
13 „PROPAGANDA” – knjiga koja je iznenadila sve 99
14 „Inženjering pristanka” – još jedna takva antologijska knjiga 103
15 Inženjering događaja 104
16 Bernejzov odnos sa kolegama i pitanje licenciranja profesije 107
17 Priznanja dolaze na kraju 109
18 Još nekoliko značajnih lica iz perioda posle I svetskog rata – avijacija i Hari A. Bruno 112
19 Najzloglasniji dosezi PR-a – promoteri KKK 113
20 Džon V. Hil – mudrac ili... 114
21 Još neka preduzeća 117
22 Pol Garet 118
23 Artur V. Pejdž 118
24 Ruzvelt i njegov PR mentor Houv: 1930. – 1945. godina 120
25 Uzajamno prilagođavanje: Posleratna ekspanzija 1945. – 1965. godine 125
26 Doba globalnog informisanja 125
Addendum
1 Odnosi s javnostima u Ujedinjenom Kraljevstvu 129
2 Nemačka – industrijalci, političari i kritičari 133
3 Odnosi s javnostima u Bosni i Hercegovini 134
4 PR i profitni sektor u BiH 136
5 PR i neprofitni sektor u BiH 137
6 Udruženja za Odnose s javnostima u Bosni i Hercegovini: „PRIBA” i „PRO–RS” 139
7 Obrazovanje, literatura i lokalna scena PR u BiH 140
8 O istoriji PR možemo da zaključimo da 143
PR teorije
1 Poreklo PR-a 147
2 Akademska istraživanja PR-a 148
3 Komunikacijske teorije udaraju temelje 148
4 Rane perspektive i funkcije PR 149
5 Definisanje PR-a 151
6 Akademske definicije PR-a 152
7 Definicije praktičara 153
8 Ključne debate o definicijama 154
9 Sistemske teorije 158
10 Granigovi i Hantovi modeli PR-a 160
11 Model mešovitog motiva (ili novi tzv. „dvosmerni model”) 165
12 Taktike koje se primenjuju u modelu mešovitog motiva 170
13 Implikacije za praktičare 173
14 Dva dodatna modela 175
15 Teorija izuzetnosti 178
16 Pitanja efikasnosti: Organizacijska efikasnost – šta je to? 182
17 Osnovna premisa generalne teorije: PR ima vrednost za organizaciju 184
18 Pitanja izuzetnosti: Kako dokazati da PR funkcija vredi? 186
19 Kakav je odnos PR-a i dominantne koalicije? Da li je PR upravljačka funkcija? 191
20 Uloge PR praktičara 193
21 Rezime Teorije izuzetnosti 197
22 Istraživanje u toku: Globalizacija Teorije izuzetnosti 198
23 Otvoreni sistemi 199
24 Kritike normativnih modela 202
25 Javnosti u Odnosima s javnostima 203
26 Promene u društvu i tehnologiji: Novi izazovi 206
27 Alternativni pristupi 207
28 Kritička teorija 207
29 Retoričke perspektive 209
30 Feministička teorija 211
31 Postmodernizam 213
32 Zaključna razmatranja 215
Rezime 221
Bibliografija 223
Većina tekstova koji govore o poreklu Odnosa s javnostima na najjednostavniji način ga upoređuju s komunikacijom kojom se utiče na stavove ili postupke ljudi. U tom smislu se spominje nalaz arheologa koji su pronašli ploču na području Iraka koja datira iz 1800. godine p. n. e. Na ploči se nalaze uputstva o setvi, navodnjavanju, teranju miševa i žetvi – nešto slično uputstvima koja Ministarstvo poljoprivrede SAD i danas deli farmerima. U meri u kojoj je kod odnosa s javnostima reč o nameri da se utiče na druge, navode se opisi kraljevih špijuna u drevnoj Indiji, koji su pored špijuniranja imali i specijalan zadatak da drže kralja u kontaktu s podanicima time što su širili hvalospeve o njemu, kao i glasine koje su išle u njegovu korist.
Mada nisu koristili izraz javno mnjenje, i grčki teoretičari su ukazivali na važnost volje naroda (javnosti), a sličnost sa modernim koncepcijama Odnosa s javnostima mnogi pronalaze u određenim izrazima i idejama, kako u političkom rečniku starih Rimljana, tako i u zapisima iz srednjovekovnog doba. Stari Rimljani su upotrebljavali čuveni izraz: „Vox populi, vox Dei” (glas naroda je glas Boga), izraz za koji Makijaveli u svom delu „Discoursi” navodi da se s razlogom koristi jer narod mora biti „ili tetošen ili uništen”.
Opis funkcije lorda kancelara u staroj Engleskoj glasi „čuvar kraljeve savesti”, što znači „uloga treće strane koja će posredovati u komunikaciji kralja s narodom”, s tim da je isto važilo i za crkvu, kao i za trgovce i zanatlije. U tom smislu je u 17. veku prvi put i upotrebljena reč propaganda kada je Katolička crkva ustanovila „Congregatio de Propaganda Fide”,odnosno „Zajednicu za propagiranje vere”. Nažalost, ta reč će 20-ih godina prošlog veka dobiti negativne konotacije. Drugi izraz važan za razumevanje Odnosa s javnostima – „javno mnjenje” – prvi put se javlja u 18. veku, a smatra se da je francuski filozof Ruso generalno zaslužan za njegovo prvo korišćenje (1744.).
U krajnjem slučaju komunikaciju kojom se utiče na stavove ili postupke ljudi možemo da pronađemo u svakom društvu, tačnije gde god ima znakova civilizovanog društva i neki nivo demokratskog ponašanja i diskusije. To je prisutno od davnina do danas ili gde postoji trojstvo: jedan koji vlada (vladar), drugi koji posreduje (PR) i treći koji bi mogao reprezentovati javnosti. Zato ako Odnose s javnostima posmatramo kroz retoriku (a mnogi ih doživljavaju tako), onda ćemo početke naći u tekstovima grčkih filozofa. Ali ako Odnose s javnostima smatramo dvosmernom komunikacijom, onda je njihov početak 1906. godine jer je tada bila Ajvi Lijeva deklaracija (mada i nju smatraju PR potezom). Zatim tu je i problem porekla. Ako ga vežemo za istoriju SAD naići ćemo na zamerke evropskih istoričara PR-a, na primer nemačkih (o tome više kasnije), a u nekim tekstovima PR veštinom se nazivaju aktivnosti Tomasa Mora u Ujedinjenom Kraljevstvu. Nikakvo čudo, jer ne samo da su mnogi teoretičari spremni da smeste PR u kontekst svakog vremena, nego su i mnogi autori, u nameri da objasne intencionalne komunikacione aktivnosti u bilo kojem vremenu, spremni da ih obeleže tom popularnom, jednostavnom skraćenicom – PR! Svestan zbrke oko porekla Katlip rešava obeležavanje „zvaničnog” nastanka PR-a:
„Pokušaji komunikacije i borba sa silama javnog mnjenja javljaju se još u pradavno doba; tek su sredstva, stepen specijalizacije, opseg znanja i intenzitet delovanja relativno novijeg datuma.“
Ovom konstatacijom Katlip zaobilazi pitanje porekla Odnosa s javnostima opisujući ih tek kao „komunikaciju” i „borbu sa silama javnog mnjenja”. Time takođe ostavlja otvoreno polje za tumačenje karaktera PR-a kao komunikacione aktivnosti za koju mnogima ni dan danas nije jasno da li je pozitivna ili negativna (ako postoji ijedan posao koji je legalan, a po svojoj prirodi negativan). No, ako želimo da definišemo početak istorije PR-a, primetićemo da ga neki smeštaju milenijumima unazad govoreći da PR nije ništa novo. Zbog toga se neki pri definisanju PR-a pozivaju na grčke tekstove, a neki pronalaze početke PR-a u Evropi, iako većina autora, kada se govori o istoriji PR-a, ima na umu prvenstveno događaje iz američke istorije, što i ne iznenađuje jer su Amerikanci proizveli najveći broj knjiga o PR-u. Drugi, koji su pod njihovim uticajem, govoreći o istoriji PR-a obavezno uključuju kratki pregled istorije PR-a u SAD-u, fokusirajući se uglavnom na uloge ključnih kompanija i osoba kao što su Ajvi Li, P.T. Barnum i Edvard Bernejz, posebno pri definisanju prakse i tehnika PR-a. Koliki je uticaj govori i podatak da 1996. godine knjigu o evropskim Odnosima s javnostima nisu napisali ni Evropljani ni stranci koji su duže živeli u Evropi, nego Hazlton i Krakberg (naslov: „International Public Relations”). Tek su 2004. godine Van Ruler i Verčič uspeli da izdaju „Public Relations and Communication Management in Europe: A Nation by Nation Introduction to Public Relations Theory and Practice” („Odnosi s javnostima i komunikacijski menadžment u Evropi: Uvod u teoriju i praksu odnosa s javnostima nacija po nacija”) posle napora ulaganog od 1998. godine, kada je započeo „EBOK” projekat i „The Public Relations in Europe” projekat.
Ali, kada je reč o činjenicama koje govore o Odnosima s javnostima u Evropi, Bentele i Siska navode Krup kao prvu kompaniju s odeljenjem posvećenom odnosima s štampom uspostavljenim 1870 godine. Štaviše, Holanđani tvrde da imaju najstarije profesionalno udruženje na svetu uspostavljeno 1946 godine. Uticaj američke literature niko ne osporava ali primeri koji su navedeni nisu zanemarivi. Da ne bismo ostali „dužni”, na kraju prvog dela knjige u Addendumu donosimo uvid u stanje PR-a u Ujedinjenom Kraljevstvu, Nemačkoj i BiH. Ono što nam se iz svega pomenutog nameće je činjenica da, kao što se istorija Odnosa s javnostima ne može svesti na to da je ponikla iz agencija za štampu, isto tako ne može sa sigurnošću da se tvrdi da počinje u SAD. Dosezi PR u drugim zemljama mogu da se pronađu i u drugoj literaturi, a oni koje ova tema interesuje više mogu da pronađu u knjizi „The Global Public Relations Handbook”.
PR praksa u drugim državama je oblikovana i u vezi sa zračenjem koje ih je prouzrokovalo. Zato ovo poglavlje ne treba tretirati kao definitivnu istoriju ove profesije, najpre zbog pitanja porekla i samim tim definisanja PR-a, nego i kao studije PR-a u SAD-u, zato što je tu PR dosegao najprepoznatljiviji stepen sofisticiranosti i profesionalizma.
SADRŽAJ
Predgovor izdanju na srpskom jeziku 9
Uvod – Odnosi s javnostima ili Odnosi s javnošću? 11
I Istorija Odnosa s javnostima
1 Definisanje istorije je definisanje PR-a 15
2 Da li utvrđivati početke ili ne? 18
3 Istorija PR-a u SAD ili uticaj PR-a na istoriju SAD 20
4 Počeci PR-a u SAD: U atmosferi neprijateljstva i promene 24
5 Pre revolucije 26
6 Nezavisnost 26
7 Politika i promene 28
8 Procvat agencija za štampu, promocije i oglašavanja u 19. veku 30
9 Procvat agencija za štampu, promocije i oglašavanja u 19. veku 30
10 P. T. Barnum – rađanje Pres agencije 31
11 Promoteri železničke pruge 33
12 Barlingtonova kampanja naseljavanja 36
13 Poslovne prakse 37
14 Postavljanje scene za PR 40
15 „Neka je prokleta javnost!” 42
16 Makreikeri (Raskrinkavači) 43
17 Prelomne godine prelaza u novi vek 46
18 Teodor N. Veil – jedan od retkih koji su bili dalekovidi 47
19 Westinghouse Electrics otvara prvo PR odeljenje 49
20 Rokfelerovi 51
21 Političke kampanje 52
22 Promena prouzrokovana atentatom – progresivizam 54
23 Put ka zrelosti 55
II Prva preduzeća za odnose s javnostima i najznačajnije ličnosti
Uvod 60
1 Kancelarija za publicitet (The Publicity Bureau) 61
2 Smit i Volmer 66
3 Parker & Lee 68
4 Hamilton Wright Organization, Inc 69
5 Pendlerton Dudley and Associates 71
6 Thomas R. Shipp and Co 72
7 Ajvi Ledbeter Li – rad sa Parkerom i Pensilvanijskom železnicom 73
8 Rokfeler i masakr u Ladlovu 78
9 Lijeve ostale aktivnosti 82
10 Prvi svetski rat (1917.–1919. godina) i procvat dvadesetih 89
11 Edvard. L. Bernejz 90
12 Bernejz donosi u SAD revolucionarne teorije svog ujaka Sigmunda 94
13 „PROPAGANDA” – knjiga koja je iznenadila sve 99
14 „Inženjering pristanka” – još jedna takva antologijska knjiga 103
15 Inženjering događaja 104
16 Bernejzov odnos sa kolegama i pitanje licenciranja profesije 107
17 Priznanja dolaze na kraju 109
18 Još nekoliko značajnih lica iz perioda posle I svetskog rata – avijacija i Hari A. Bruno 112
19 Najzloglasniji dosezi PR-a – promoteri KKK 113
20 Džon V. Hil – mudrac ili... 114
21 Još neka preduzeća 117
22 Pol Garet 118
23 Artur V. Pejdž 118
24 Ruzvelt i njegov PR mentor Houv: 1930. – 1945. godina 120
25 Uzajamno prilagođavanje: Posleratna ekspanzija 1945. – 1965. godine 125
26 Doba globalnog informisanja 125
Addendum
1 Odnosi s javnostima u Ujedinjenom Kraljevstvu 129
2 Nemačka – industrijalci, političari i kritičari 133
3 Odnosi s javnostima u Bosni i Hercegovini 134
4 PR i profitni sektor u BiH 136
5 PR i neprofitni sektor u BiH 137
6 Udruženja za Odnose s javnostima u Bosni i Hercegovini: „PRIBA” i „PRO–RS” 139
7 Obrazovanje, literatura i lokalna scena PR u BiH 140
8 O istoriji PR možemo da zaključimo da 143
PR teorije
1 Poreklo PR-a 147
2 Akademska istraživanja PR-a 148
3 Komunikacijske teorije udaraju temelje 148
4 Rane perspektive i funkcije PR 149
5 Definisanje PR-a 151
6 Akademske definicije PR-a 152
7 Definicije praktičara 153
8 Ključne debate o definicijama 154
9 Sistemske teorije 158
10 Granigovi i Hantovi modeli PR-a 160
11 Model mešovitog motiva (ili novi tzv. „dvosmerni model”) 165
12 Taktike koje se primenjuju u modelu mešovitog motiva 170
13 Implikacije za praktičare 173
14 Dva dodatna modela 175
15 Teorija izuzetnosti 178
16 Pitanja efikasnosti: Organizacijska efikasnost – šta je to? 182
17 Osnovna premisa generalne teorije: PR ima vrednost za organizaciju 184
18 Pitanja izuzetnosti: Kako dokazati da PR funkcija vredi? 186
19 Kakav je odnos PR-a i dominantne koalicije? Da li je PR upravljačka funkcija? 191
20 Uloge PR praktičara 193
21 Rezime Teorije izuzetnosti 197
22 Istraživanje u toku: Globalizacija Teorije izuzetnosti 198
23 Otvoreni sistemi 199
24 Kritike normativnih modela 202
25 Javnosti u Odnosima s javnostima 203
26 Promene u društvu i tehnologiji: Novi izazovi 206
27 Alternativni pristupi 207
28 Kritička teorija 207
29 Retoričke perspektive 209
30 Feministička teorija 211
31 Postmodernizam 213
32 Zaključna razmatranja 215
Rezime 221
Bibliografija 223
Detaljni podaci o knjizi
Naslov: Odnosi s javnošću ili žongliranje informacijama
Izdavač: Društvo za unapređenje marketinga
Strana: 228 (cb)
Povez: meki
Pismo:
Format: 21 cm
Godina izdanja: 2010
ISBN: 978-86-909527-7-9
Budite prvi koji će svoje mišljenje podeliti sa drugima (