Autor: Masarik Garig Tomaš
Strana: 199
► Ostali detalji

Tomaš Masarik(1850-1937) je bio prvi predsednik Čehoslovačke
republike, ali i pored svog političkog i državničkog uspeha,
ostvario je zapažene rezultate i kao filozof i politički
teoretičar. Kao filozof bio je racionalista i humanista, religiozan,
ali u isti mah i antiklerikalan, protivnik konzervativizma,
marksizma, komunizma i Sovjetskog Saveza. U realnoj politici bio je
pobornik anglosaksonske demokratije, tihog i marljivog rada i
pasivnog političkog otpora. U vreme Aneksione krize, 1909. godine,
„Otac Čehoslovačke“ je branio prava Srba i Hrvata, i najviše
zahvaljujući njemu car Franja Josif je bio primoran da pomiluje i
oslobodi okrivljene Srbe za izdaju Habzburške monarhije, u
montiranom zagrebačkom procesu, za vreme kojeg su se čule i teške
optužbe na račun Kraljevine Srbije. U ovom zavodovom
izdanju, u prevodu dr Aleksandra Ilića, profesora beogradskog
Filološkog fakulteta i nekdašnjeg ambasadora naše zemlje u Pragu,
nalaze se tekstovi prvog čehoslovačkog predsednika, u kojima on
pravovremeno kritikujući Marksa, Engelsa i Lenjina, zapravo prelazi
na kritiku imperijalizma uopšte. Masarikov teorijski pogled i
praktično političko iskustvo, upućivali su ga na zaključak da je
demokratska nacionalna država do sada najbolji poznati oblik
društvenog uređenja i relativno pouzdano sredstvo kako za razvoj
demokratije u zemlji, tako i za odbranu identiteta i samostalnosti
naročito malih naroda. U prethodnim decenijama, iz poznatih razloga,
naša javnost je malo znala o političkim idejama i delu Tomaša
Masarika, posebno o njegovoj kritici levog totalitarizma. One su
nastale u bitno drugačijim okolnostima od današnjih, koje kao da je
prevideo Aleksandar Solženjicin, takođe jedan od najznačajnijih
boraca protiv staljinizma koji je pred kraj svog života rekao:
Mislio sam da smo se borili protiv staljinizma, a izgleda da smo se
borili protiv Rusije.